نهادینه شدن موزه در ایران
1 . موزه همایونی . نهادینه شدن موزه با آغاز کار وتاسیس کاخ موزه ناصرالدین شاه قاجار در کاخ گلستان آغاز می گردد ( 1291-1293ه.ش.).ناصرالدین شاه دشتور داد تا قسمتی ازساختمانهای سمت شمال کاخ را از جمله موزه قدیمی شاهان که در ان هدایای خارجی را نگهداری می کردند تخریب کنند و اتاق موزه کتابخانه سرسرا وسایر ملحقات را بسازند. اعتمادالسلطنه در توصیف موزه چنین می نو یسد:موزه به اصطلاح اهالی فرهنگ عبارت است از مکان ومحلی که مخزن اثار قدیمی اشیاء بدیعه ونفایس مستظرفات دنیاست .
و از هر تحفه و یادگاری که در آن مخزون وموضوع است اهل علم و اطلاع کسب فایدتی و کشف سری می نمایند و از احوال و اوضاع هر زمان و صنایع و حرف آن و رسوم اداب معمول ان ایام وعادات و طوایف ان باخبر می گردند و می توان گفت که موزه مقیاس شعور و میزان عقول و درجه افهام اصناف و مرآت ادراک سلاسل است .مشکلات لا ینحل در اینجا حل می شود و بر معلومات تاریخی شهود اقامه می نماید .سپس می گوید :این است گه موزه همایونی نیز به پهن تبره خزینه ای است مشحون به زواهر و جواهر گرانبهاو ظرایف و نفایس اشیاء و اثار جلیله علمیه و مهمات حربیه قدیم وآلات و ادوات متنوعه و مصنوعات ازمنه سالفه و نتایج خیالات حکمای بزرگوار و تماثیل و تصاویر نگارندههای بی مثل و مانند روزگار و پرده های نقاشی کار نقاشهای مشهور و حاصل صنایع کارخانه های معروف و ظروف چینی بسیار ممتاز کار چین و سور و انگلیس و ژاپن و بلور آلات کارخانه ساکس و ونیز و سایر کارخانه های معتبر مسکوکات قدیم با صور سلاطین معظم ایران وغیره و... به علاوه تزیینات لایقه بسیار و محصولات رایقه بی شمار که هر یک در عالم هم ودرایت وحوزه اطلاع و بصیرت گوهری است بی بدل و در نفاست امتیازضرب المثل...
اعتمادالسلطنه درباره کتابخانه نیز می نویسد: کتابخانه در جنب موزه مبارکه همایونی است که در چندین هزار جلد کتاب خطی و چاپی از کتب معتبره قدیم و جدید در آن هست.چنانکه ملاحظه شد در کوزه مذکور اشیاء گوناگون جمع آوری شده بود .بنابر این امروزه نمی توانیم آن رادر طبقه بندی رایج موزه ها قرار دهیم تنها می توان گفت که اشیاء به عنوان هنرهای تزیینی گردآوری و تنظیم شده بودند . به هر تقدیر موزه کاخ گلستان باغنا و تنوع آثار کتابخانه واسنادو مدارک کاخ یکی از مهم ترین موره های کشورمان و یکی از معتبرترین موزه های جهان است.در طی سالیان بعد بخشی از موزه ازآن جدا شد.در زمان ناصرالدین شاه به علت سرقتی که در انجا انجام گرفت جواهرات سلطنتی که درابتدا در ویترینهابود به مخزنهای زیر زمینی وسپس به موزه جواهرات در بانک مرکزی منتقل گردید .
2 . موزه ملی .در سال 1295ه.ش.وزارت معارف وصنایع مستظرفه موزه ملی ایران را تاسیس کرد . این موزه گویا در آغاز در یکی از اتاقهای مدرسه دارالفنون قرار داشته و بانی آن مر تضی ممتازالملک بوده است . پس از مدتی این مجموعه از دارالفنون به ساختمان مسعودیه منتقل گردید و سپس با تاسیس موزه ایران باستان مجموعه ان شامل 280 قلم شی به موزه تازه تاسیس شده انتقال یافت .
3 .موزه دانشکده افسری. در سال 1302 ه.ش. به منظور آموزش اسلحه شناسی و تاریخچه سلاح به دانشجویان دانشکده افسری تهران موزهای در این دانشکده تشکیل شد .
هسته مرکزی موزه را مجموعه سلاحهای ناصرالدین شاه قاجار در موزه همایونی تشکیل می داد و پارهای از سلاحهای اهدایی سران گشورهای مختلف به شاهان قاجار نیز در این موزه در معرض نمایش قرار داشت .پس از شکوفایی انقلاب اسلامی این موزه به مجموعه سعد آباد منتقل گردیدومجموعه آن غنی سازی شده بخصوص یادبود هایی از دفاع مقدس در آن منظور شدونام آن به موزه نظامی تغییریافت .