پایه ریزی مدیریت در نظام ادای ساسانیان
از 5 /5 قرن که از سقوط هخامنشیان می گذشت قدرت ایران دوباره به دست قوم پارس افتاد ( تقریباً در سال 208 م ) و تشکیلات حکومتی و اداری دوباره نظم یافت .
در این زمان ( تقریباً 90 هجری ) با برگزیدن دین زرتشت به عنوان دین رسمی پرستش زمین و خاک شکل اولیه خود را از دست داد و دولت تاحدی سازمان یافت .
یک سری روابط و ضوابط در ساخت و از شواهد و نوشته ها مشخص می شود که مدیریت و نظام اداری در زمان ساسانیان پایه ریزی می شود .
با توجه به چگونگی ساخت آتشکده در ایران به این نکته می رسیم که در ابتدا موضوع بر پایی بنای معابد و توزیع آنها از نظامی پیروی نکرد که منطبق بر مدیریت آن باشد و نیازهای موضعی به مقیاس سرزمین محدود باعث آن شده و از آن زمان به گفته دکتر معین یک حکومت و سلطنت مرکزی در آنها دیده نمی شد . اما چنین به نظر می رسد که موضوع مهم بر پاداشتن و جایگزینی کردن معابد زرتشتیان در ایران دوران های بعد طبع اداری و تشکیلاتی نیز داشته اند .
در زمان ساسانیان اولین حکومت متمرکز به معنای واقعی تشکیل شد و موضوع مدیریت در امور ؟؟؟ . آنها تشکیلات اداری مملکت را دارای قوام و ثبات کاملی کردند که تا آن زمان سابقه نداشت .
همگان اداری در دوره ساسانیان نظام اداری تحت نظر شخص شاه
بود و پادشاه به عنوان خدا شناخته می شد . در این دوره قسمت رسیدگی به امور اداری
در فضایی در کاخ ساسانیان قرار داشت .
شاهزادگان ؟؟؟ شاهی ، شاهزادگان امرای بزرگ
روسای هفت خاندان بزرگ و شاهزادگان آن
پادشاه و فرمانده کل نیروهای مسلح بزرگان
و اشراف و ؟؟؟؟؟ خاص
آزادان و؟؟؟؟؟ درجه دوم و ؟؟؟؟؟؟
روستائیان و پیشه ؟؟؟؟ و صاحبان صنایع و مردم عادی
روحانیون یا ؟؟؟؟ Araven
؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ Arteshtaran
طبقه بندی کهن زرتشتی ؟؟؟ پادشاه دبیران
Dibheran
کشاورزان ( واسترپوشان ) vastryoshan
صنعتگران ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
در زمان ساسانیان در دیوان مرکزی از چند دیوان تشکیل می شوند . در این ادارات نظم و ترتیبی عامل حکم فرما بود .اطلاع مستقیمی راجع به تعداد دیوانها و حدود صلاحیت هر یک از آنها دردست نداریم . همین قدر می دانیم که پادشاه هند مهر مختلف داشت یکی برای دفترخانه سری ( مخفی ) دیگری برای دبیرخانه ، یکی برای محکمه جنایی ودیگری مخصوص توزیع نشان و اعطای ؟؟؟؟ و دیگر متعلق به امور اقتصادی .